Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

 

Τέχνη ονομάζουμε το σύνολο της ανθρώπινης δημιουργίας που γίνεται με βάση την πνευματική κατανόηση, επεξεργασία και ανάπλαση, κοινών εμπειριών της καθημερινής ζωής και σχετίζεται με το κοινωνικό, πολιτισμικό, ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσονται.

Η τέχνη, στην ευρύτερη έννοιά της, είναι η έκφραση της ανθρώπινης δημιουργικότητας και φαντασίας. Μια σύγχρονη μορφή τέχνης είναι το κολάζ. Πρόκειται για την πλέον δυναμική συμβολή του των ντανταϊστών στην απόπειρα να πληγούν οι παραδοσιακές καλλιτεχνικές αξίες. Από το συνολικό έργο της εκλεκτής φίλης μου Μάρης Βεργουλίδου επέλεξα μόνο εκείνους τους πίνακες ,που είναι κοντά στις δικές μου ιστορικές, πολιτικές, συναισθηματικές και ανθρώπινες αξίες. Κάποιοι άλλοι σίγουρα θα επέλεγαν τα καταπληκτικά της έργα, που σχετίζονται με το μεγάλο μας ποιητή Νίκο Καββαδία και την αδυναμία της να παίζει με τα καράβια και την θάλασσα. Προσωπικά είμαι δέσμιος ενός ανεκπλήρωτου χρέους απέναντι στους αδικαίωτους νεκρούς μας, που περιμένουν την ηθική τους αποκατάσταση .Η Μάρη ,γνώστρια της ελληνικής ιστορίας με τους δικούς της πίνακες κολάζ,που ευαισθητοποιούν πολύπλευρα όλους μας, δίνει το δικό της ουσιαστικό παρόν.

 

Μια νέα έκφραση της σύγχρονης εικαστικής τέχνης είναι πιστεύω η χρησιμοποίηση της διεισδυτικής αισθητικής με σκοπό, στην προκειμένη περίπτωση, να προβληθεί η ιστορία του Πόντου, κάτι που επιχείρησε με αξιώσεις η Μάρη εμπνευσμένη από το γενικότερο κλίμα της συλλογικής υπόθεσης της αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου η Μάρη συνέθεσε εικόνες με ετερόκλητα στοιχεία και υλικά, όπως προσωπικές φωτογραφίες επώνυμων και ανώνυμων ανθρώπων, καρτ ποστάλ από τον Πόντο που μαρτυρούσαν τα γεγονότα της Γενοκτονίας, τα οποία επένδυσε με έντονες πινελιές που σηματοδοτούσαν την επικείμενη φωτιά σε ρεαλιστικό και συμβολικό επίπεδο. Με τη τεχνική αυτή, η καλλιτέχνης κατάφερε να επεξεργαστεί οικείες εικόνες βγαλμένες μέσα από τη λάβα της σφαγής και τη μυρωδιά του θανάτου και να δημιουργήσει παράξενες αινιγματικές συνθέσεις που προκαλούν και αποσυντονίζουν τη λογική, διαμορφώνοντας παράλληλα τις προϋποθέσεις μιας συλλογικής μέθεξης στο επικείμενο μυστήριο που δεν αποκλίνει καθόλου από την Αρμαγεδδώνα των αρχαίων.

 

Μέσα από τις αισθητικές και εικαστικές επιλογές της Μάρης δομείται μια συγκίνηση γεμάτη από το δέος των αρχαίων που παράγεται ο έλεος και ο φόβος, οικοδομείται η αίσθηση και η αισθητική του θανάτου. Έτσι η Γενοκτονία μετουσιώνεται σε συλλογική μνήμη ,δομεί το υποσυνείδητο και την υφέρπουσα αντίληψη του ωραίου, του σπάνιου και του αληθινού, κραυγάζει μέσα από τη ροή του χρόνου την τραγική διάσταση μιας εθνοκάθαρσης και αυτή ακριβώς η ιαχή μετουσιώνεται σε καταγγελία όλων εκείνων που επιζητούσαν τον θάνατο των αθώων στον μακρινό Πόντο της ψυχής μας.

 

Εικάζω ότι το βασικό της κίνητρο για την επιλογή του κολάζ ως μέσου έκφρασης προήλθε από την επιθυμία της να αναπλάσει τη μνήμη, να της προσδώσει μορφή και βάθος, να την επενδύσει με συναίσθημα. Και είναι γι αυτόν ακριβώς το λόγο που η Μάρη αποπειράθηκε να μορφοποιήσει την ιστορία με τόσο ετερόκλητα υλικά, που βομβαρδίζουν το μυαλό, παράγουν παραισθήσεις και προσδίδουν στα αντικείμενα της ιστορίας νέες διαστάσεις. Το πιο σημαντικό ίσως να είναι τελικά η ποιητική σπίθα που προέκυψε από το συνδυασμό ετερογενών στοιχείων, αυτή που αγγίζει την ψυχή μας ,τραγουδάει τον καημό μας και μεταβιβάζει τη συγκίνησή μας μέσα στον χώρο και στον χρόνο. Τέτοιες στιγμές η ιστορία ανακτά το στιβαρό βηματισμό της και αναθερμαίνει τις βιωμένες εμπειρίες των προγόνων μας.

 

Τότε που οι Πόντιοι διαβιούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, και γαλουχούσαν τις νέες γενιές με Ελληνισμό, πατρίδα και γράμματα. Τότε που έκαναν τον πόνο τους τραγούδι, το έκλωθαν μέσα στη ροή των χρόνων και διατηρούσαν στέρεα τα φρονήματα και ανοιχτή την ψυχή τους. Τότε που η παράδοση έσμιγε το χθες με το σήμερα και η άρμη της Μαύρης θάλασσας νανούριζε τη σκέψη τους, τραγουδώντας μύθους από τον Όμηρο.

 

Στη σύντομη κριτική επικοινωνία για την ποντιακή εικαστική θεματολογία της επιθυμώ να εκφράσω μαζί με τα συγχαρητήριά μου και την ευχή η προσπάθεια της Μάρης να βρει μιμητές και η Γενοκτονία του Πόντου να περάσει όχι μόνο στην ιστορία αλλά και στην καλλιτεχνική έκφραση ως τραγική εμπειρία ως δραματική αυτοεπίγνωση και ως συσσωρευμένη καταγγελία σε όλους εκείνους που θεωρούν ότι μπορούν να βιάζουν την ιστορία χωρίς αιδώ.

 

Για να λάβουν επιτέλους οι μνήμες εκδίκηση, επιτρέψτε μου να πω ως κατακλείδα, αν και η φράση συνιστά παραβίαση της όποιας αποτίμησης,του ποιητή, αλλά θα κάνω αυτή την παραβίαση και ελπίζω να σας έπεισα εγώ και η καλή μου φίλη ότι πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί για να λάβουν επιτέλους οι μνήμες των αδικοχαμένων πατεράδων μας στον Πόντο εκδίκηση.